Astitvavad aani marathi kadambari | अस्तित्ववाद आणि मराठी कादंबरी

पाश्चात्य तत्त्वज्ञानाच्या इतिहासात अस्तित्ववादी विचारसरणाने क्रांतीच 

घडविली. या घटनेचे श्रेय कीर्केगार्ड, नीत्शे, यास्पर्स, मार्सेल, हायडेगर, 

काम्यू व सार्त्र यांच्याकडे जाते. अस्तित्ववादाने सुमारे चारेक दशके 

पाश्चिमात्य जगतातील साहित्यनिर्मिती, समीक्षादृष्टी व कलाविचार यांवर 

आपली कायमची मुद्रा उमटविली. दोन महायुध्दांच्या आसपासचे राजकीय-

सामाजिक वातवरण , स्तब्ध झालेला धर्मविचार, उद्ध्वस्त समाजमानस 

आणि बेभरवशाचे व्यक्तिजीवन यांचा अस्तित्ववादाच्या उदयाशी व 

विकासाशी जवळचा संबंध आहे. १९६० ते १९८० या कालावधीत 

मराठी साहित्य व समीक्षा यांवरही अस्तित्ववादाचा प्रभाव होता. 

रेखा इनामदार-साने यांनी 'अस्तित्ववाद आणि मराठी कादंबरी' 

या ग्रंथामधून अस्तित्ववादाच्या उदयाशी तसेच जडणघडणीची नेटकी 

मीमांसा केली आहे. तसेच आस्तिकता-नास्तिकता, निवडीचे स्वातंत्र्य, 

परात्मता, असंगतता, अस्सल जीवनसरणी इत्यादी अस्तित्ववादी 

आशयसूत्रांचा सप्रमाण उलगडा केला आहे. तत्वज्ञान आणि साहित्य 

यांमधील परस्परसंबंधाची सूक्ष्म चिकित्सा करून मराठी कादंबरीविश्वात 

मूलगामी परिवर्तन घडविणा-या 'कोसला', 'बॅरिस्टर अनिरूध्द 

धोपेश्वरकर,' 'पुत्र', 'सात सक्कं त्रेचाळीस', 'एन्कीच्या राज्यात' या 

कादंब-याचे अस्तित्ववादाशी असणारे नाते त्यांनी विश्लेषणपूर्वक स्पष्ट 

केले आहे. अस्तित्ववाद आणि कादंबरी या दोहोंचे सांगोपांग विवरण 

करणारा हा मराठीतील पहिला ग्रंथ आहे. 

विलास खोले